Ervaringsdeskundigheid inzetten bij lotgenotencontact

Anneke Helder

Anneke Helder organiseert scholing en training over vraagsturing en participatie in zorg en welzijn. Bij INVOLV is ze al ruim 10 jaar trainer van de trainingen lotgenotencontact.

"Ik geef deze training nu 10 jaar. Maar altijd ben ik eraan blijven schaven. Vooral door voortschrijdend inzicht over het belang van ervaringsdeskundigheid. Want juist dat is uniek voor lotgenotencontact."

"Een ervaringsdeskundige kan als geen ander aanvoelen wat een aandoening betekent in je leven. Die kan bovendien hoop en perspectief bieden, alleen al door er te zijn en iets te delen van hoe hij of zij zelf met de aandoening is omgegaan. Het klinkt misschien vreemd, maar als ervaringsdeskundige hoef je verder dus helemaal niet zo op de helpende toer. Veel belangrijker is de erkenning en herkenning in het contact. Daardoor kan het gaan over taboes, schuldgevoel, schaamte, en over vragen die te maken hebben met het leven met een aandoening. Dát gesprek helpt de ander vooruit."

Maar hoe zet je je eigen ervaringen hierbij effectief in? Daarvoor moet je je eigen ervaring min of meer verwerkt hebben – een kenmerk van ervaringsdeskundigheid. Daarnaast vereist het ook verschillende gespreksvaardigheden. En actief kunnen luisteren natuurlijk, met al je zintuigen. Met de moed om te durven meelijden en je te laten raken. Dan kom je in gelijkwaardigheid tot de beste gesprekken."

Guus Schmidt

Guus Schmidt volgde de training over begeleiden van lotgenotencontactgroepen. Hij is nu gespreksbegeleider bij de Depressie Vereniging.

"Toen ik bij de Depressie Vereniging een oproep voorbij zag komen voor gespreksbegeleiders, wist ik meteen: dit is iets voor mij!

"In gesprek met lotgenoten komen vaak ervaringen voorbij die ik herken. Maar soms worden er ook dingen genoemd die ik zelf niet heb meegemaakt. Op zich is dat niet erg, als ervaringsdeskundige ben je namelijk niet degene die alles weet. Bovendien is een depressie voor iedereen anders. Het gaat erom dat je luistert. Zonder te schrikken van de verhalen over uitzichtloze situaties. Zonder te reageren met clichématige dooddoeners zoals ‘kop op’. En – ook een valkuil – zonder meteen oplossingen aan te dragen."

Eigenlijk komen in deze training alle basisprincipes voor een goed gesprek aan bod. Je krijgt geen kant-en-klare adviezen, maar wel de vraag om na te denken hoe je als gespreksbegeleider zou reageren op verschillende gesprekssituaties. Hoe ga je bijvoorbeeld om met deelnemers die steeds weer het woord nemen. En hoe nodig je ook de stille deelnemers uit om iets in te brengen?

Daarbij laat trainer Anneke Helder als rolmodel direct zien waar het uiteindelijk om gaat: al luisterend ruimte bieden, in het vertrouwen dat alleen dat al steunend is. Want vergeet niet dat veel mensen buiten de lotgenotengroep niemand hebben bij wie ze echt met hun verhaal terechtkunnen."

Francis Wijtsma

Francis Wijtsma was landelijk coördinator bij de Depressie Vereniging. Zij coördineerde dat nieuwe vrijwillgers de training voor gespreksleiders volgden.

"Al onze gespreksbegeleiders hebben zelf ervaring met depressie. Zij zijn in een fase van hun herstel waarin ze in staat zijn om enige afstand tot hun eigen ervaringen te nemen, en kunnen inschatten wanneer deze ervaringen van meerwaarde zijn voor de deelnemers van een supportgroep.

Tijdens het kennismakingsgesprek kijken we vooral of iemand goed kan luisteren en in welke fase van herstel iemand zich bevindt. Vervolgens volgen onze nieuwe vrijwilligers deze training, zodat zij goed voorbereid met een supportgroep kunnen starten. Zo laten we jaarlijks viermaal 16 mensen trainen via INVOLV.

"De deelnemers waarderen vooral het samen oefenen van gespreksvaardigheden zeer. Logisch, want door de concrete handvatten die de vrijwilligers meekrijgen, gaan ze zelfverzekerder aan de slag.

Vorig jaar hebben we samen met INVOLV de training iets aangepast, zodat ook ons suïcideprotocol daar nu in wordt meegenomen. Zo weten gespreksbegeleiders precies welke stappen ze kunnen zetten wanneer een deelnemer zich suïcidaal uit."

Trainingen lotgenotencontact

Tijdens onze trainingen lotgenotencontact ga je aan de slag met vragen als: hoe zet je je eigen ervaring doelgericht in, hoe bouw je een goed gesprek op, hoe ga je om met emoties en hoe rond je het gesprek af. De trainingen bestaan uit een combinatie van zelfstudie, thuisopdrachten, online sessies en een afsluitende bijeenkomst waarin je gesprekstechnieken oefent.

Bekijk de trainingen lotgenotencontact